इतिहास | Chetlung - Nepal's Magazine of Thought

संसारका महिला एक दिन बिदा बसे भने ?

आईसल्याण्डको इतिहासमा त्यो दिन ‘द लङ फ्राइडे’ का नामले अंकित छ । देशका सबै सुपरमार्केटमा बनिबनाउ अर्थात प्याकिङ खाना सकियो । कार्यालयहरू आ-आफ्ना बाबासँग आएका केटाकेटीले भरिए । ती सबै बाबाहरू केटाकेटीसँग शान्त रहन हारगुहार...

इतिहास-विमर्श

लेनिनका आखिरी दिनहरु

प्रदीप गिरि

स्टालिनले लेनिनलाई विष खुवाएर मारे भन्ने ट्राटस्कीको दृढोक्ति छ तर ट्राटस्की आफ्नो आरोपको पक्षमा विश्वसनीय प्रमाण पेश गर्न सक्दैनन् । त्यो सत्य हो कि पछि स्टालिनले धेरै साथीहरुको हत्या गरे तर ती पछिका कुरा हुन...

वैकल्पिक इतिहास

लिम्बुवान–गोर्खा लालमोहर सन्धिको ताॽधक्

खगेन्द्र माखिम

लालमोहर सन्धि एक वैधानिक दस्तावेज हो । लिम्बुवान सुनिश्‍चितताको लागि प्रमुख विषय राज्य पुनर्संरचनाको हो । अहिलेको कथित सात प्रदेशबाट आठौँ प्रदेश लिम्बुवान स्थापना गर्न राज्य पुनर्संरचनाको बहसको ‘कोर्स’ लाई नयाँ रूपमा परिभाषित गर्न सक्नुपर्दछ...

इतिहास-विमर्श

पृथ्वीनारायण शाहको उदयमा अंग्रेज सरकारको भूमिका

वीडी जोशी

सन् १७६३ देखि चलेको किसान, साना जमिन्दार, मुस्लिम फकिरसमेत संलग्‍न सन्यासी विद्रोह दबाउन ब्रिटिसलाई भरपुर सहयोग गर्ने एक ऐतिहासिक पात्र पृथ्वीनारायण शाह थिए भन्ने थाहा पाउँदा तपाईं छक्क पर्न सक्नुहुन्छ । अंग्रेजविरुद्ध लडेको, ब्रिटिस साम्राज्यसँग...

वैकल्पिक इतिहास

लिम्बू ‘सुभा-हाङ’ : एक ऐतिहासिक रूपरेखा

कृष्णविक्रम नेम्बाङ

सुभाको सिको गरेर गोरखाली शासकले ‘सुब्बा’ पद निर्माण गरेपछि ‘सुभा’ को महत्त्व सिद्धियो । किनकि ‘सुभा’ को मर्यादा, शक्ति, अधिकार आदि गोरखाली ‘सुब्बा’ सँग तुलनीय थिएन । साथै ती सरकारी सुब्बाहरूको प्रभुत्वले ‘हाङ’ हरूको प्रचलन...

वैकल्पिक इतिहास

‘बाँकावीर’, जाे बाँकाे खाएर दन्त्यकथामा बाँच्यो !

सागर चन्द

बलदेव शाहीको हारगुहारका बाबजुद गोर्खाली सैनिकको अत्याचार दिन दुगुना बढ्यो, उता बलदेवको छटपटी र चिन्ता रात चौगुना बढ्दै गयो । ज्यादती कम नहुने छाँट देखेपछि बलदेव लड्न तयार भए । उनले गुरिल्ला युद्ध चलाउने रणनीति...

इतिहास-विमर्श

इतिहासको एकलकाँटे भाष्य

ज्वालामुखी

एउटा चर्चित गीतको बोल छ– ‘यो देशमा म एउटा मानिस खोजिरहेछु !’ यस गीतको पात्र सारा काम छाडेर एउटा मानिस खोज्दै हिँडेको बताउँछ । त्यो पात्रलाई जनताको प्रतिनिधि मान्ने हो भने जसको तागत, श्रम, सीप,...